Afyonkarahisar Belediyesi - Burcu KÖKSAL

Şehrimiz adını M.Ö. 134O'lı yıllarda Hititler tarafından yaptırılan ve bugüne kadar ününü sürdüren KALESİ ve yaklaşık 2300 yıldır ekimi yapılan HAŞHAŞ bitkisinden almıştır. Afyon, haş­ haş bitkisinin tıpta ilaç yapılışında kullanılan uyuşturucu özsuyudur. Latince'den Opium, Yunan- ca'da Opion denilen Afyon (haşhaş) bitkisi Afyon'da Helenistik dönemden beri ekilmektedir. La­ tince "özsu" anlamına gelen Opium, zamanla yazılış ve söyleyişte değişikliğe uğrayarak Ofium, Afiom, Afion ve Afyon olmuştur.1 * 111

(1) Tarih içinde Afyon 1982, Arka Kapak, Afyon 1983 (2) Süleyman Gönçer, Afyon İli Tarihi Cilt I, s. 52, İzmir 1971 s.6 Afyon 1957 (3J Afyon İl Yıllığı 1967, s. 87, İstanbul 1968 (4) Edip Ali Baki, Afyonkarahisar'da 17 ve 18. Asırlarda Meçhul Halk Tarihinden s. 6, Afyon 1951

Hitit Kralı II. Mürşil'in Arzava seferi sırasında (M.Ö. 1344) askerlerine sığınak olarak yaptırdığı Hapanova Kalesi (Yüksek Tepe ŞehriJ'nin Afyonkarahisar Kalesi'ne yerini verdiğine kuşku yoktur, и

Frigler döneminde Hapanova Kalesi'nin eteklerine bir köy olarak kurulan şehrin bilinen kla­ sik çağlardaki en eski adının AKRONİO olduğu sanılmaktadır. Eski Yunanca metinlerde şehrin adı böyle geçmektedir. Romalılar devrinde bu adın gerek paralar üstünde ve gerek Latince ki­ tabelerde ve diğer kaynaklarda AKRONİOM şeklinde yazıldığı anlaşılmaktadır. AKROENES, AK- ROENOS Latince şeklinin halk arasında ve daha sonra BizanslIlar devrindeki bozulmuş, değişti­ rilmiş şeklidir. и

Selçuklular zamanında Sultan I . Mesut'un emri ile AKRONİOM Kalesi'nin eteklerine KARA- ŞAR Türkleri'nin yerleştirilmesinden (I 147-1 157) sonra kaleye önem verilmiş ve onarımı yapıla­ rak Devlet Karahisarı anlamına gelen KARAHİSAR-I DEVLE adı verilmiştir. Kaleye Karahisar (Kara Kale) adının bazalt ve trakit kayalar üzerinde bulunuşu ve heybetli kara görünüşünden dolayı verildiği genelde kabul edilmekle birlikte, Kalenin eteklerine yerleştirilen KARAŞAR Türkleri nede­ niyle bu adın verildiği de düşünülebilir.

Selçuklular döneminde devlet hâzinelerinin korunduğu KARAHİSAR-I DEVLE daha sonra Sa- hipata Beyliği'nin egemenliği altına girmiş bu nedenle KARAHİSAR-I SAHİP (Sahibin Karahisarı) adını alarak OsmanlIlar döneminde bir sancak merkezi haline getirilip bu adla anılmıştır.

Seriye sicillerinde Hicri 1061, Miladi 1651 yılında "Afyonkarahisarı'na tabi Kunduzlu nam karye sakinlerinden..." diye başlayan bir davadan, Karahisar'a AFYON kelimesinin ilk kez eklen­ diği anlaşılmaktadır. |4) Ünlü seyyah Evliya Çelebi'de 1671 'de ziyaret ettiği ve Seyehatname- si'nde "Evsafı Kal'ayı Senkbar Şehri Afyon Karahisar" olarak nitelendirdiği AFYONKARAHİSAR'dan "Afyon halkına galip, şehrine Karahisar Sahip derle, Defterhane-i Sultanide böyle tahrir olunup, cem-i evamirde dahi böyle terkin olunur." diye sözetmektedir.

Kale ve Afyon bitkisinin birleşiminden dolayı verilen AFYONKARAHİSAR adı Cumhuriyetin kuruluşundan sonra da resmi kayıtlara geçmiştir. Resmi bir karar olmamakla birlikte Afyonkara­ hisar adı uzunluğu nedeniyle çeşitli resmi ve ticari kuruluşlarla halk tarafından yazılıştaki ve söy­ lenişteki kolaylığından dolayı AFYON olarak kısaltılmıştır.